هەموومان پێشتر گوێمان لە جەرکی هیپنیک بووە، ڕاستە؟ ئەو گرژبوونە لەناکاو و نائیرادیانەی ماسولکەکان کە لەکاتی خەوتنتدا ڕوودەدەن؟ باشە، دەردەکەوێت، لە ڕاستیدا زۆر باوترن لەوەی کە تۆ بیری لێدەکەیتەوە. لە ڕاستیدا بە مەزەندەکردنی ٧٠%ی خەڵک لانیکەم جارێک لە ژیانیاندا تووشی ئەو حاڵەتە دەبن.
کەواتە، بەڕاستی چییە هیپنیک جەرکەکان؟ وە بۆچی ڕوودەدەن؟ با لە نزیکەوە سەیری بکەین.
هیپنیک جەرکس چییە؟
لەرزینەکانی هیپنیک کە هەندێک جار پێی دەوترێت دەستپێکردنی خەو یان مایۆکلۆنوس، بریتییە لە چرچبوونی کورت و نائیرادی ماسولکەکان کە لەکاتی خەوتنتدا ڕوودەدات. زۆرجار هەر لەو کاتەدا ڕوودەدەن کە تۆ لە خەوی سووکەوە دەگۆڕیت بۆ خەوی قووڵتر.
زۆربەی جەرکەکانی هیپنیک بە تەواوی بێ زیانن و بەگشتی تەنها چەند چرکەیەک دەخایەنن. بەڵام لە هەندێک حاڵەتی دەگمەندا دەتوانن درێژتر بن یان تەنانەت دووبارە ببنەوە.
لە کاتێکدا کە چەقۆی هیپنیک دەتوانێت بەسەر هەر کەسێکدا بێت، بەڵام زۆرترین جار لە گەنجانی پێگەیشتوو و منداڵاندا باو دەبێت. هەروەها مەیلیان هەیە لەناو جیناتی خێزانەکاندا بن، بۆیە ئەگەر دایک و باوکت یان باپیرت و باپیرت ئەزموونیان کردبێت، ئەگەری ئەوە زیاترە کە تۆش ئەزموونی بکەیت.
هۆکاری چرچ و لۆچی هیپنیک چییە؟
هیچ وەڵامێکی ڕوون نییە کە هۆکاری چرچ و لۆچی هیپنیک چییە. بەڵام چەند تیۆرێک هەن کە پێشنیار کراون.
یەکێک لە تیۆرییەکان ئەوەیە کە چەقۆی هیپنیک ڕێگەی سروشتی جەستەمانە بۆ گواستنەوە لە بەئاگابوونەوە بۆ خەوتن. لەگەڵ دەستپێکردنی ئارامبوونەوە و وەرگەڕان، ڕەنگە ماسولکەکانمان بلەرزن کاتێک خۆیان لەگەڵ گۆڕانی دۆخەکەدا دەگونجێنن.
تیۆرێکی دیکە باس لەوە دەکات کە لەرزینەکانی هیپنیک بەهۆی “ڕفڵەکسی سەرسوڕهێنەر”ی سروشتی جەستەمانەوەیە. ئەم ڕەفڵەکسە بۆ ئەوە دروستکراوە کە لە مەترسییە ئەگەرییەکان بمانپارێزێت، بەو پێیەی لە یەکەم نیشانەی کێشەدا بەئاگا بین. بەڵام هەندێک جار ئەم ڕەفڵەکسە دەتوانرێت دەستپێبکات تەنانەت کاتێک کە هیچ مەترسییەکی ڕاستەقینە لە ئارادا نەبێت.
هەروەها ئەگەری ئەوە هەیە کە خەوتنی هیپنیک تەنها کاریگەری لاوەکی بێت لە خەوتن. لەگەڵ ئارامبوونەوەی جەستەمان و خاوبوونەوەی هەناسەدان و لێدانی دڵمان، شتێکی نامۆ نییە کە ماسولکەکانمان بترسن یان گرژبوون.
هەروەها دەکرێت لەرزین لە هیپنیک بەهۆی هۆکارەکانی ترەوە بێت وەک کافاین، کحول، فشار، یان کەمخەوی.
هۆکارەکەی هەرچییەک بێت، بەگشتی جەرکی هیپنیک هیچ شتێک نییە کە نیگەرانی بکەیت. بەڵام ئەگەر زۆرجار تووشی ئەوانە بوویت یان دەستوەردان لە خەوتنتدا دەکەن، باشترە لەگەڵ پزیشکەکەت قسە بکەیت.
لە حاڵەتە دەگمەنەکاندا، لەرزینەکانی هیپنیک دەتوانێت ئاماژە بێت بۆ حاڵەتێکی پزیشکی بنەڕەتی، وەکو سەرئێشە یان خەواڵوویی. ئەگەر هەر نیگەرانییەکت هەبوو، هەمیشە باشتر وایە لەگەڵ کەسێکی پسپۆڕی پزیشکیدا بزانیت هۆکارەکە چیە.
چۆنێتی وەستاندنی هیپنیک جەرکس
ئەگەر چەقۆی هیپنیک کاریگەری لەسەر خەوتنت هەیە، چەند شتێک هەیە کە دەتوانیت بیکەیت بۆ ئەوەی هەوڵبدەیت فرێکوێنسییەکانیان کەم بکەیتەوە.
گرنگە ریتمێکی باشی خەو ئەنجام بدەیت. ئەمەش واتە دڵنیا بیت لەوەی ژووری نووستنەکەت تاریک و بێدەنگ و فێنک بێت. هەروەها بە واتای دوورکەوتنەوە لە کافاین و کحول پێش خەوتن و ئەنجامدانی وەرزشی بەردەوام لە ڕۆژدا.
ئەگەر بۆت دەرکەوت کە هێشتا تووشی چەقۆکێشانی هیپنیک دەبیت، چەند شتێکی تر هەیە کە دەتوانیت تاقی بکەیتەوە.
هەندێک کەس بۆیان دەردەکەوێت کە تەکنیکەکانی ئیسراحەتکردن، وەک ئیسراحەتکردنی پێشکەوتووی ماسولکەکان، دەتوانن یارمەتیدەر بن بۆ کەمکردنەوەی فرێکوێنسیی لەرزینەکانی هیپنیک.
هەندێکی تر بۆیان دەردەکەوێت کە حەمامێکی گەرم پێش خەوتن یارمەتیدەرە بۆ ئارامکردنەوەی ماسولکەکانیان و کەمکردنەوەی ئەگەری تووشبوون بە چەقۆی هیپنیک.
ئەگەر ئەم شتانەت تاقیکردۆتەوە و هێشتا تووشی چەقۆی هیپنیک بوویت، لەگەڵ پزیشکەکەت قسە بکە. لە حاڵەتە دەگمەنەکاندا، ڕەنگە دەرمان پێویست بێت بۆ یارمەتیدانی کۆنترۆڵکردنیان.
بەگشتی جەرکی هیپنیک هیچ شتێک نییە کە نیگەرانی بکەیت. بەڵام ئەگەر دەستوەردان لە خەوتنتدا دەکەن، چەند شتێک هەیە کە دەتوانیت بیکەیت بۆ ئەوەی هەوڵبدەیت فرێکوێنسییەکانیان کەم بکەیتەوە. ئەگەر هەر نیگەرانییەکت هەبوو، هەمیشە باشتر وایە لەگەڵ کەسێکی پسپۆڕی پزیشکیدا بزانیت.
سەرچاوەکان:
- L;, S. (n.d.). Sleep and anxiety disorders. Dialogues in clinical neuroscience. Retrieved September 2022, from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22033804/
- Leah.perri. (2021, September 14). Hypnic jerk: Why do I twitch in my sleep? SleepScore. Retrieved September 2022, from https://www.sleepscore.com/blog/twitching-in-sleep/
- Sleep starts. Sleep Education. (2021, May 1). Retrieved September 2022, from https://sleepeducation.org/sleep-starts/
- Hypnic jerk. Hypnic Jerk – an overview | ScienceDirect Topics. (n.d.). Retrieved September 2022, from https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/hypnic-jerk
- Hypnic Jerk. Hypnic jerk. (n.d.). Retrieved September 2022, from https://apps.nhslothian.scot/refhelp/Neurology/SleepSymptoms/HypnicJerk
- U.S. National Library of Medicine. (n.d.). Can’t sleep? try these tips: Medlineplus medical encyclopedia. MedlinePlus. Retrieved September 2022, from https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000853.htm
- D;, L. (n.d.). Myoclonus: A pragmatic approach. Practical neurology. Retrieved September 2022, from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22869763/