هۆکاری ئەگەری زۆر هەیە بۆ ئازاری چاو. هەندێک جار، ئازارەکە بەهۆی کێشەیەکەوەیە لە خودی چاودا، وەک هەوکردن یان برینداربوون. لە کاتەکانی تردا ئازارەکە بەهۆی کێشەیەکەوە بێت لەگەڵ بەشێکی تری لەش وەک سەر، مل، یان جیوبەکان.
ئازاری چاو دەتوانێت لە توندییدا جیاواز بێت. لەوانەیە ئازارێکی تیژ و چەقۆکێش بێت، یان ئازارێکی مات و ئازاربەخش بێت. لەوانەیە بەردەوام بێت، یان بێت و بڕوات. دەتوانێت ڕووکەش بێت یان لە قووڵایی چاودا.
هۆکارەکانی:
- شتێکی نامۆ لە چاودا
- چاوت ماندی بووە بەهۆی زۆری بەکارهێنانی مۆبایل، کۆمپیوتەر، هتد.
- بڕینی کۆرنیا: بڕینی بچووکی کۆرنیا بەزۆری لە ماوەی یەک دوو ڕۆژدا چاک دەبێتەوە و پێویستی بە هیچ چارەسەرێکی تایبەت نییە. بەڵام ڕەنگە بڕینێکی جددیتر هەفتەیەک یان زیاتری بخایەنێت تا چاک دەبێتەوە. زۆرترین جار بڕینی کۆرنیا بەهۆی ئەوەی شتێکی نامۆ وەک خۆڵ کە دەچێتە ناو چاوەوە دروست دەبێت. ئەمەش دەتوانێت کاتێک ڕووبدات کە بە ئامێری کارەبایی یان ئامێری دیکە کار دەکەیت، یان تەنانەت کاتێک لە حەوزێک یان دەریادا مەلە دەکەیت، چاوت دەشۆیت، یان ئەگەر عەدەسەی چاوت لەبەردایە.
- هەوکردنی پێڵوی چاو: دەکرێت بەهۆی هەوکردنی بەکتریا، هەستیاری وەکو حەساسیە، یان زیادەڕۆیی لە گەشەی خانەکانی پێستدا بێت. هەوکردنی ڕیشاڵی چاو دەتوانێت لە ناوەوە یان دەرەوەی پێڵوی چاو ڕووبدات. نیشانەکانی هەوکردنی ڕیشاڵی چاو بریتین لە:
- قینچکەسڵاوە: وەکو زیپکەیە لەسەر پێڵوی چاو. لە کاتێکدا زۆربەی قینچکەسڵاوەکان بێزیانن و بە خۆیان دەڕۆن، هەندێکیان دەتوانن جددیتر بن و پێویستیان بە دەستێوەردانی پزیشکی هەیە. باوترین جۆری قینچکەسڵاوە پێی دەوترێت hordeolum کە بەهۆی هەوکردنی بەکتریا لە تاڵە برژانگەکاندا دروست دەبێت. بەزۆری هۆردیۆلا وەکو زیپکەکی بچووک و سوور لە بنی برژانگەوە دەست پێدەکات. لەوانەیە ئازاریان هەبێت و لەوانەیە ببنە هۆی ئاوسانی پێڵوی چاو.
- شەقیقە: شەقیقە حاڵەتێکی لاوازکەرە و دەبێتە هۆی ئازارێکی زۆر و سکچوون و ڕشانەوە. هەروەها دەتوانێت ببێتە هۆی هەستیاری بە ڕووناکی و دەنگ. زۆرجار تووشبووانی شەقیقە ناچارن پشوو لە کار یان قوتابخانە وەربگرن و زۆرێکیان ناچارن بچنە ژووری فریاکەوتن. سەرئێشە چەندین جۆری جیاواز هەیە، بەڵام شەقیقە جۆرێکی دیاریکراوی سەرئێشەیە کە بەهۆی گۆڕانکارییەکانی مێشکەوە دروست دەبێت. زۆرجار تووشبووانی شەقیقە پێشینەی خێزانیی شەقیقەیان هەیە و شەقیقەش زۆری بۆماوەییە.
- عەدەسەی چاو: یەکێک لە کێشە باوەکانی پەیوەست بە بەستنی عەدەسەی چاو وشکبوونەوەی چاوە. ئەمەش لەبەر ئەوەیە کە عەدەسەکان دەتوانن فرمێسکەکان هەڵبمژن و دەبێتە هۆی وشکبوونەوە و خوران. لە هەندێک حاڵەتدا تەنانەت ئەمە دەتوانێت ببێتە هۆی تێکچوونی کۆرنیا. یەکێکی تر لە کێشە جدییەکان کە دەتوانێت ڕووبدات هەوکردنی چاوە. ئەمەش لەبەر ئەوەیە کە عەدەسەکان دەتوانن زەمینەیەکی زاوزێ بۆ بەکتریا دابین بکەن، کە دواتر دەبێتە هۆی هەوکردن. لە هەندێک حاڵەتدا تەنانەت ئەمە دەتوانێت ببێتە هۆی لەدەستدانی بینینی هەمیشەیی.
- وشکبوونەوەی چاو: وشکبوونەوەی چاو کێشەیەکی زۆر باو و بڵاوە، هەروەها چەندین هۆکاری جیاوازی ئەگەری هەیە. هەندێک جار، دەتوانێت بە سادەیی بەهۆی بەرهەمنەهێنانی فرمێسکی پێویست بێت. ئەمەش دەتوانێت بەهۆی هەندێک دەرمانەوە بێت، هەندێک حاڵەتی پزیشکی، یان تەنها بەهۆی پرۆسەی پیربوونەوە بێت. هەندێک جار، وشکبوونەوەی چاو دەتوانێت بەهۆی ناهاوسەنگی لە خودی فرمێسکەکاندا بێت. ئەمەش دەتوانێت بەهۆی کەمی هەندێک مادەی خۆراکی، هەوکردن، یان تێکچوونی بەرگری خۆکارەوە بێت.
- هەوکردنی چاو: هەوکردنی کیراتیت و هەوکردنی پێڵوی چاو دوو حاڵەتی چاون کە دەبنە هۆی ناڕەحەتی و ئازارێکی زۆر. ٢ جۆری هەیە، گلێنە سۆ و هەوکردنی پێڵووپۆش. هەردوو حاڵەتەکە دەتوانن تەواو جددی بن و ئەگەر بە باشی چارەسەر نەکرێن، دەتوانن ببنە هۆی لەدەستدانی بینین. نیشانەکانی هەوکردنی گلێنە سۆ بریتین لە ئازار، سووربوونەوە، دڕان و هەستیاری بە ڕووناکی. نیشانەکانی هەوکردنی پێڵووپۆش بریتین لە سووربوونەوە و خوران و سووتانەوە و دەردانی ئاو. ئەگەر تووشی هەریەکێک لەم نیشانانە بوویت، پێویستە یەکسەر سەردانی پزیشکی چاو بکەیت. هەروەها بۆری فرمێسک کە هەڵگری فرمێسک و پێڵوی چاوە دەتوانێت هەوکردن بێت و ببێتە هۆی ئاوبوونی چاو.
سەرچاوەکان:
- Domingo E, Moshirfar M, Zabbo CP. Corneal Abrasion. [Updated 2022 Jul 12]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532960/
- Eberhardt M, Rammohan G. Blepharitis. [Updated 2022 Feb 1]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459305/
- Willmann D, Guier CP, Patel BC, et al. Stye. [Updated 2022 May 24]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459349/
- Pescador Ruschel MA, De Jesus O. Migraine Headache. [Updated 2022 Jul 6]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560787/
- National Research Council (US) Working Group on Contact Lens Use Under Adverse Conditions. Contact Lens Use Under Adverse Conditions: Applications in Military Aviation. Washington (DC): National Academies Press (US); 1990. 2, Adverse Effects of Contact Lenses. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK234044/
- Singh P, Gupta A, Tripathy K. Keratitis. [Updated 2022 Feb 21]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559014/
- CDC. (2019). Signs and Symptoms of Pink Eye (Conjunctivitis) | CDC. https://www.cdc.gov/conjunctivitis/about/symptoms.html
- American Academy of Opthalmology. (2022). What Is Dry Eye? Symptoms, Causes and Treatment – American Academy of Ophthalmology. https://www.aao.org/eye-health/diseases/what-is-dry-eye
- CDC. (2021). Germs & Infections | Contact Lenses | CDC. https://www.cdc.gov/contactlenses/germs-infections.html
